Duurzaamheid

Status / doel

Competence Centre InfraQuest (IQ) is een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat, TU Delft en TNO. Recent (eind 2015) is besloten deze samenwerking in te richten voor 5 domeinen, te weten (1) natte en (2) droge kunstwerken, (3) wegenbouw (4) asset management en( 5) duurzaamheid. Duurzaamheid is een nieuw domein voor samenwerking, waarvoor het Infraquest bestuur aan de kwartiermakers uit de drie organisaties vraagt input te waar deze samenwerking zich op gaat richten. Kwartiermakers zijn Joris Vijverberg (RWS), Ton van Beek (TU Delft) en Suzanne de Vos (TNO). Deze notitie is het resultaat van twee werksessies van de kwartiermakers, aangevuld per mail, met als doel het IQ bestuur een voorstel te doen voor de invulling van de IQ samenwerking t.a.v. duurzaamheid. Na feedback van de stuurgroep wordt de IQ samenwerking op dit onderwerp duurzaamheid verder uitgewerkt/ verdiept.

 

Ambitie en doelstelling

Met het klimaat akkoord uit Parijs nog vers in ons geheugen en de aandacht voor de circulaire economie wordt de vraag naar duurzame oplossingen steeds groter. Ook de infrastructuur zal daar een bijdrage aan gaan leveren. RWS heeft duurzaamheidsbeleid, zet in op duurzaam inkopen, wil materiaalketens sluiten en energieneutrale objecten. Dit biedt een kader waarbinnen duurzaamheid verder kan ontwikkelen, ondersteund door InfraQuest kennis.

Infraquest, programmalijn duurzaamheid, ontwikkelt/borgt kennis voor het beoordelen/ meten van kosten- en milieuprestaties over de levenscyclus, met als doel de rekenmethodes verder door te ontwikkelen/ praktische toepasbaar te maken. De focus ligt op de huidige kennislacunes die voortkomen uit circulaire economie, het beoordelen van innovaties (zowel productinnovaties als procesinnovaties) en het valideren van prestaties in de praktijk, met als doel om het realiseren van de duurzaamheidsdoelstellingen dichterbij te brengen.

Voorstel samenwerking

Programmatisch samenwerken

Alle IQ acties zouden bij elkaar invulling moeten geven aan een duurzaamheidprogrammering, met als doel om kennis aan te dragen die RWS (beter) in staat stelt om duurzaamheidsambities te realiseren en waarbij de sterkte van de TU Delft (onderzoek door studenten) en TNO (contractresearch) elkaar aanvullen.

Focus

Voorgesteld om in deze programmalijn te focussen op kennislacunes t.a.v. milieuberekeningen voor materiaalgebruik, bouwmethodes en brandstofgebruik; gericht op het reduceren van de milieufootprint van RWS en op validatie van milieuprestatie.

Uit de CO2 footprint van RWS kan afgeleid worden dat ‘de grote vissen’ gevormd worden door

  • Brandstofverbruik voor grondverzet, kustsuppletie en vaargeulonderhoud
  • Materiaalgebruik, met name asfalt en beton

De milieuprestatie wordt sterk beïnvloed door:

Asfalt

  • Levensduur
  • Materialen: binders / gehalte gerecycled asfalt
  • Energieverbruik processen (transport/ asfaltcentrale/ aanbrengen op het werk)

Beton

  • Binders
  • Recyclaat (beperkte impact op kosten / MKI, maar relevant omdat afzet van BSA als funderingsmateriaal in de toekomst naar verwachting afneemt)
  • (levensduur lastig: incidenten?)

Brandstof

  • hoeveelheid / milieuprofiel brandstof

Deze focus draagt direct bij aan de focusgebieden energie& klimaat, en duurzaam waterbeheer. Het gedachtegoed m.b.t. Circulaire economie (model EllenMc arthur)/ beleidsverkenning RWS Circulaire bouw) kan handelingsperspectief bieden om de milieufootprint te verlagen (o.a. levensduurverlenging, recycling binnen de infrasector en van materialen uit andere sectoren)

Achtergrond bij de geformuleerde acties

Nadere uitwerking in relatie tot verschillende organisatieonderdelen RWS

Asset management: betrekken duurzaamheid in aanvulling op LCC benadering

  • Sturen op de factoren die van grote invloed zijn op de kosten/CO2 footprint van RWS/ MKI door beter inzicht te hebben welke factoren dat zijn/ wat de potentie is om impact te verbeteren. Bijvoorbeeld t.a.v.:
    • asfalt:
      • inzicht hebben in de invloed van levensduur, gehalte recyclaat, techniek (lage temperatuur), …;
      • welke nieuwe technieken voorhanden zijn en wat de potentie is om impact te verbeteren
    • Grondverzet:
      • invloed van ontwikkeling in materieel en de belasting ervan op brandstofverbruik en emissies
      • inzicht wat de potentie is om impact te verbeteren
    • etc
  • Inzicht in de kosteneffectiviteit van verschillende strategieën t.a.v verbeteren milieu-impact
    • Wat mag een MKI reductie kosten (in aanbestedingen nu verschillende EMVI waarderingen per gereduceerde MKI)
    • Ranken van verschillende opties in effectiviteit (MKI reductie/ euro). Bijvoorbeeld vergelijken van energiezuinig wegdek, met lage temperatuur asfalt of ‘building with nature’ – kan over de focusgebieden van RWS heen

ITC (Innovatie Test Centrum)

  • Het ITC structureel ondersteun bij validatie innovaties t.a.v. LCC/ LCA (gebeurt nu incidenteel, zoals bijvoorbeeld voor LVO en de ontwikkeling van nieuwe membranen voor asfaltlagen op stalen bruggen)
  • Na validatie ondersteunen bij de implementatie door de betrokken afdelingen t.a.v. de uitvoering mee te nemen wanneer welk kosten/ milieuvoordeel ontstaat (zodat innovatie een rol kan krijgen bij planningen, aanbestedingen etc.)

Pilot projecten duurzame innovaties

  • Innovaties aandragen/ toetsen op LCC/ LCA (eerst indicatief), dan bijstellen op basis van ervaring na toepassing?
  • Kennis inbrengen over het effect van opschaling: innovaties ‘concurreren’ met bewezen techniek die op grote schaal is uitgerold. Door economy van scale is te verwachten dat de perfomance van een innovatie onder die van een materiaal/product ligt dat grootschalig wordt toegepast: Hoe beoordeel je een innovatie op z’n potentiele performance?

Uitdagingen

Uitdaging

Duurzaamheid is een breed begrip (People, Planet Profit) en wordt ook breed opgepakt bij RWS met 6 focusgebieden.

Voorstel Infraquest duurzaamheid

  • Samenwerking richt zich op het kwantificeren van impact op Planet en Profit (beide vanuit een levenscyclusbenadering). People valt buiten de scope
  • Door (maatschappelijke) kosten/ milieu-impact te verbinden aan de focusgebieden ontstaat inzicht welke impact verwacht mag worden van een specifieke duurzame ontwikkeling in het kader van bijvoorbeeld Circulaire economie, energie en klimaat en duurzame bereikbaarheid.
  • Hierbij wordt voortgebouwd op systematiek die RWS al hanteert (zoals de MKBA, LCC bij assetmanagement en LCA bij EMVI aanbestedingen)

Uitdaging

RWS is een projectorganisatie en implementatie van duurzaamheid is een uitdaging.

Voorstel Infraquest duurzaamheid

In Infraquest wordt de samenwerking t.a.v. duurzaamheid gericht op de operationele taken van RWS, zoals, asset management en het ITC, of projecten waarin duurzame innovaties worden toegepast.

Uitdaging

Bij de projecten wordt veel kennis opgedaan over duurzame oplossingen. De borging en verspreiding van deze kennis is een aandachtspunt.

Kennis kan geborgd worden in instrumenten. Soms heeft dat het effect dat het instrument het duurzaamheidsdoel wordt, waardoor de over-gesimplificeerde voorstelling van de werkelijkheid duurzaamheid in de weg staat

Kennis kan ook geborgd worden door deze vast te leggen in boeken, internetsites en door de opgedane kennis te verspreiden in het onderwijs.

Ook de kennis vragen en lacunes komen vaak voort uit de projecten.

Voorstel Infraquest duurzaamheid

Samenwerking richt zich op kennislacunes die ontstaan uit (te) vereenvoudigde benadering. Denk aan: betrekken levensduur in het realiseren van milieuwinst

Duurzaamheid samenwerkingstopics

Reductie CO2 / milieubelasting

Validatie duurzaamheid bij innovatie